Etherscan Nedir? Nasıl Kullanılır?

Geçtiğimiz günlerde uluslararası borsalar nezdinde yaşanan gelişmeler ile birlikte merkeziyetsiz platformların işlevleri ve işleyişlerine yönelik ilginin önemli ölçüde arttığını gözlemledik. Kullanıcılarımızın ise çoğunlukla akıllı sözleşmeler yoluyla işlev gösteren bu merkeziyetsiz finans platformlarındaki işlemleri nasıl arayabilecekleri ve inceleyebilecekleri sorusunu bizlere yöneltmesi ise çok uzun sürmedi. Her ne kadar merkezi borsalar üzerinde işlem yapan kullanıcılar blokzincir ekosisteminin işleyişine büyük ölçüde hakim olmayı başarsalar da, akıllı sözleşmelerin karmaşık ve çok yönlü yapısı, blokzincirin en önemli özelliklerinden biri olan şeffaflık ve takip edilebilirliği de zorlaştırdı. Biz de bu yazımızda Ethereum ağı üzerinde gerçekleştirilen ve Avalanche (Avascan ve SnowTrace) ve Solana (Solscan) blokzincirleri üzerinde de benzer işleyişe sahip işlemleri nasıl inceleyebildiğinizi Etherscan üzerinden göstereceğiz. Buna ek olarak blokzincir ağı üzerindeki cüzdanların gerçekleştirdiği işlemlere ilişkin detaylara nasıl erişebileceğinizi ve BiLira (TRYB) işlemlerini şeffaf bir şekilde nasıl gözlemleyebileceğinizi de anlatan kapsamlı bir blog yazısı hazırladık.

‍

‍

Etherscan ve Çalışma Prensipleri

‍

Etherscan, merkeziyetsiz platformların akıllı sözleşmeler yoluyla işlevsellik gösterdiği Ethereum blokzinciri için oluşturulmuş arama, tarama ve analitik araştırma ve geliştirme platformudur. 2015 yılında inşa edilen Etherscan, blokzincir verilerine adil erişim sağlama misyonuyla Ethereum, blokzinciri ve topluluğu etrafında inşa edilmiş en eski ve en uzun soluklu bağımsız projelerden bir tanesidir.

Etherscan, Ethereum blokzinciri üzerinde inşa edildiğinden ötürü blokzincir üzerinde depolanan tüm verilere erişim imkanı sağlamaktadır. Bu bilgilere erişim için ise (i) verilerin çekilmesi (fetching), (ii) verilerin depolanması (storing) ve (iii) verilerin üretim (producing) aşamaları bulunmaktadır.

Etherscan, verilerin çekilmesi aşamasında Uygulama Programlama Arayüzü (Application ProgrammingInterface - API) adı verilen bir sistemden faydalanmaktadır. API, bir yazılımın diğer bir yazılımla etkileşime girmesini sağlayan bir dizi program talimatı olarak tanımlanabilmekle birlikte, Etherscan nezdinde Ethereum blokzinciri ile doğrudan etkileşim ve iletişim kurmasına olanak sağlamaktadır. Etherscan API’ı Ethereum blokzinciri ile etkileşime geçerek (i) işlemin içeriği, (ii) işlemin tarihi, (iii) işlemin tutarını ve (iv) kullanılan gaz miktarı gibi bilgileri kullanıcılara eş zamanlı olarak sunmaktadır.

Ethereum blokzinciri üzerindeki verilerin işlenme sürecinden sonra, bu verilerin saklanması gerekmektedir. Etherscan bu doğrultuda çekilen verileri tablolar vasıtasıyla depolayan bir veri tabanı türü olan Yapısal Sorgulama Dili veri tabanından (Structured Query Language – SQL) faydalanır. Her tablonun kendine özgü bir yapısı vardır ve bu tablolar birbirleriyle etkileşim halinde kalarak Etherscan’in verileri kolayca depolamasını ve görüntülemesine olanak vermektedir.

Etherscan’in gerçekleştirdiği son işlem verilerin üretilme aşamasıdır. Etherscan bu aşamada Ethereum blokzincirinden çekilen verileri kullanıcıların zahmetsizce algılayabilmesi ve takip edebilmesi için CSS, HTML ve JavaScript gibi çeşitli arayüz ve yazılım teknolojilerinden faydalanarak kullanıcıların hizmetine sunmaktadır.

‍

1. Ethereum blokzinciri üzerindeki cüzdanları aramak ve görüntülemek:

Etherscan’in en temel özelliği Ethereum blokzinciri üzerinde gerçekleştirilen işlemleri şeffaf bir şekilde takip edebilmektir. Etherscan’da işlem ayrıntılarını görüntülemek için giriş sayfasında yer alan arama kutucuğuna incelemek istediğiniz cüzdan adresini girmeniz yeterlidir:

‍

‍

Biz bu blog yazımız kapsamında örnek olarak Ethereum blokzincirinin kurucusu Vitalik Buterin’in kişisel cüzdan adresini kullanacağız.

‍

‍

İlgili cüzdan adresini aradıktan sonra Etherscan aşağıdaki görüntüde yer verdiğimiz üzere cüzdanın öncelikle ETH cinsinden cüzdan bakiyesini, hemen yanında da ABD Doları (USD) cinsinden değerinin görüntülenmesine olanak sağlamaktadır.

‍

‍

Buna ek olarak hemen aşağısında yer alan “Token” sekmesinden aradığınız cüzdan adresinin diğer ERC-20 tokenlarını ve karşılık gelen değerlerini inceleme fırsatınız bulunmaktadır.

‍

‍

2. Ethereum blokzinciri üzerinde gerçekleştirilen işlemleri aramak ve görüntülemek

Etherscan üzerinde cüzdan adreslerinin kripto varlık bakiyelerini arama ve görüntülemeye ek olarak, bu cüzdanların gerçekleştirdiği işlemleri de doğrudan inceleme fırsatı bulabilirsiniz. Bu doğrultuda “Txn Hash” sütunundan incelemek istediğiniz işleme tıklayarak, işlemin detaylarını inceleyebilirsiniz.

‍

‍

Örneğin yukarıda yer verdiğimiz görselde Vitalik Buterin’in26 Ekim 2022 tarihinde saat 12:49:23’te 3.92 ETH’yi (4,685 USD) başka özel bir cüzdana gönderdiğini gözlemleyebilirsiniz. Kullanıcılara sağlanan diğer veriler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

‍

3. Ethereum blokzinciri üzerindeki akıllı sözleşmeleri aramak ve görüntülemek:

Etherscan cüzdan ve işlemleri arama ve görüntülemenin yanı sıra, bir akıllı sözleşmeyle etkileşime girerek ve/veya girmeden akıllı sözleşmenin kaynak kodunu ve ayrıntılarını gözden geçirmeye olanak sağlamaktadır. Biz de bu doğrultuda BiLira’nın Ethereum blokzinciri üzerinde yer alan akıllı sözleşmesini örneklendireceğiz.

BiLira’nın TRYB akıllı sözleşme adresini girdikten sonra, Etherscan toplam tedarik, bakiye, sahip sayısı ve işlem verilerini içeren bir sayfa ile karşılaşacaksınız. Bu sayfa yukarıda da yer verdiğimiz üzere cüzdan adresi sayfasına oldukça benzer bir yapıya sahip olmakla birlikte, ilk fark edeceğiniz husus, akıllı sözleşmelerin içeriklerine ulaşabilmenizdir.

‍

4. Etherscan gaz takipçisi ile Ethereum gaz ücretlerini hesaplamak:

Etherscan yalnızca işlem ve cüzdanlara ilişkin bilgileri değil, aynı zamanda Ethereum blokzinciri üzerindeki gaz ücretlerini de anlık olarak görüntülemektedir. Platforma giriş yaptıktan sonra sayfanın sağ üst tarafında yer alan “More” (daha fazla) sekmesine tıkladıktan sonra Explore seçeneği altında “Gas Tracker” butonuna tıklayarak aşağıdaki sayfaya erişebilirsiniz.

‍

‍

Ethereum blokzinciri üzerinde gaz, giga-Wei’nin kısaltması olan “Gwei” ile ölçülmektedir. Wei, Ethereum ekosistemi tarafından Ethereum blokzinciri üzerinde işlem gerçekleştirmek için alınan ücreti açıklamak için kullanılan, Ethereum ağının en küçük birimi olarak nitelendirilebilir.

‍

5. Ethereum blokzinciri üzerinde en çok finansal varlığa sahip cüzdanları takip etmek:

Etherscan yukarıda yer verilen dört ana özelliğine ek olarak, Ethereum blokzinciri üzerinde en çok finansal varlığa sahip cüzdan ve sözleşmeleri “Top Accounts by ETH Balance” sayfası altında kullanıcıların hizmetine sunmaktadır.

‍

‍

Yukarıdaki görselde de açıkça görülebileceği üzere, birçok merkezi borsa Ethereum cüzdan ve akıllı sözleşme adreslerini işaretlemekte ve şeffaf bir şekilde kullanıcılarının gözlemine sunmaktadır. Sizler de bu sözleşmelere tıklayarak hangi borsanın ne kadarlık ERC-20 kripto finansal varlığına sahip olduğunu şeffaf bir şekilde inceleyebilirsiniz.

‍

6. Onay verdiğiniz merkeziyetsiz uygulamalarını incelemek ve onayı iptal etmek:

Merkeziyetsiz bir uygulama ile etkileşime girdiğinizde, ilgili merkeziyetsiz uygulama sizin cüzdanına erişim hakkı kazanmaktadır. Bu nedenle merkeziyetsiz uygulamalardan faydalanıyorsanız, hangi uygulamalara erişim izni verdiğiniz konusunda dikkatli olmanız finansal varlıklarınızın güvenliği açısından çok önemlidir.

Bir merkeziyetsiz uygulamaya erişim izni verdiğinizde, cüzdan adresinize erişimi gözden geçirmek ve bu onayı iptal edebilmek için Etherscan’in Token Onay Denetleyicisi (Token Approval Checker) sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

‍

‍

Sizlere bu blog yazımız kapsamında Etherscan’in Ethereum blokzinciri üzerindeki işlevlerini ve kullanımlarını anlatmaya çalıştık. Eğer siz de TRYB başta olmak üzere ERC-20 ağında aktif olan kripto varlıkları takip etmek, incelemek ve akıllı sözleşmeler üzerinden nasıl etkileşime girdikleri hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsanız, kullanımı ücretsiz olan, üyelik gerektirmeyen ve zahmetsiz bir ara yüze sahip Etherscan platformundan faydalanabilirsiniz. İster kendi işleminizi incelemek, isterse işlem yaptığınız merkeziyetsiz platformların akıllı sözleşme yapısını araştırmak isterseniz, Etherscan blokzincir ekosistemini daha kapsamlı ve teknik olarak anlayabilmek için ilk önemli adımlardan bir tanesidir.

‍

‍

Kaynakça

‍

Carlstrom,C. (2022). Searching the Blockchain —with Block Explorers. [online] Medium. Available at: https://bootcamp.uxdesign.cc/searching-the-blockchain-with-block-explorers-54c84e87f1f [Accessed 25 Nov. 2022].

Coingecko (2022). Whatis Etherscan and How to Use It? [online] CoinGecko. Available at:https://www.coingecko.com/learn/what-is-etherscan-how-to-use-it [Accessed 25Nov. 2022].

Di Angelo, M. and Salzer, G. (2021). Identification oftoken contracts on Ethereum: standard compliance and beyond. International Journal of Data Science andAnalytics. doi: 10.1007/s41060-021-00281-1.

Etherscan (2019). EthereumGlossary. [online] Etherscan Information Center. Available at:https://info.etherscan.com/glossary/ [Accessed 25 Nov. 2022].

Etherscan (2022). AboutUs. [online] etherscan.io. Available at: https://etherscan.io/aboutus[Accessed 25 Nov. 2022].

Gore,A. (2022). The Beginner’s Guide toEtherscan: How to Use the Google of Ethereum. [online] ZenGo. Available at: https://zengo.com/the-beginners-guide-to-etherscan-how-to-use-the-google-of-ethereum/[Accessed 25 Nov. 2022].

Howell, J. (2022). EverythingYou Should Know About Etherscan. [online] 101 Blockchains. Available at: https://101blockchains.com/etherscan/ [Accessed 25 Nov. 2022].

Puggioni, V. (2022). Whatis Etherscan, and how does it work? [online] Cointelegraph. Available at: https://cointelegraph.com/news/what-is-etherscan-and-how-does-it-work [Accessed25 Nov. 2022].

Radahn,C. (2022). 4 Keys to Researching WithEtherscan - Crypto Education. [online] Altcoin Buzz. Available at: https://www.altcoinbuzz.io/reviews/crypto-education/4-keys-to-researching-with-etherscan/[Accessed 25 Nov. 2022].

Rosenberg, E. (2022). WhatIs Etherscan and How Do You Use It? [online] The Balance. Available at: https://www.thebalancemoney.com/what-is-etherscan-and-how-do-you-use-it-5295897[Accessed 25 Nov. 2022].

‍