Sıfır Bilgi İspatı’nın tarihi, merkeziyetsiz blockchain teknolojilerinin ortaya çıkmasından çok daha önce başladı. Merkeziyetsiz blockchain teknolojisi, 2008 yılında Bitcoin ile birlikte hayatımıza dahil olurken, Zero Knowledge Proof yöntemi ilk kez 1985 yılında, Shafi Goldwasser ve Silvio Micali tarafından yayınlanan “The Knowledge Complexity of Interactive Proof Systems (Etkileşimli İspat Sistemlerinin Bilgi Karmaşıklığı)” adlı makalede kullanıldı.
Zero-Knowledge Proofs basitçe, iki taraf arasında (kanıtlayan ve doğrulayan olmak üzere) gerçekleşen işlemlerle ilgili bir doğrulama yöntemini ifade eder. Amaç, bilginin doğruluğunun ifşa edilmeden ya da açıklanmadan karşı tarafa kanıtlanmasıdır. Yani, kanıtlayan ve doğrulayan olmak üzere iki taraf arasında iletilen veri hakkında sadece verinin doğru olduğu bilgisi vardır.
ZKP yönteminde kanıtlayan, bilginin doğruluğunu, doğrulayan ikna olana kadar kanıtlamaya devam etmekle yükümlüdür. Bu nedenle doğrulayan, kanıtlayan tarafı tüm bilgileri ancak doğru bildiğinde gerçekleşecek birçok karmaşık test ile değerlendirir. Doğrulayan test etme sürecini defalarca kez tekrarlar ve kanıtlayanın bilgiyi gerçekten bilip bilmediğini test eder.
Zero-Knowledge Proof teknolojisinin nasıl kullanıldığını anlamak için Üç Renk Problemi adı verilen grafik renklendirme sorununu ele alalım. Bu problemde, bir harita üzerindeki bölgelerin komşu bölgeler aynı renge sahip olmayacak şekilde üç farklı renkle boyanması gerekmektedir. Kanıtlayıcı, haritanın geçerli bir şekilde üç renkle boyandığını iddia ederken, doğrulayıcı bu iddianın doğru olup olmadığını doğrulamak ister.
Kanıtlayıcı, haritayı üç renkle örneğin, kırmızı, yeşil, mavi olarak boyar ancak bu renkleri doğrudan doğrulayıcıya göstermez. Her bölgenin rengini gizli tutmak için, kanıtlayıcı her bölge için şifrelenmiş bir bilgi oluşturur. Doğrulayıcı, kanıtlayıcıdan rastgele bir bölge seçer ve o bölgenin rengini açıklamasını ister. Kanıtlayıcı, seçilen bölgenin şifrelenmiş bilgisini açar ve rengini doğrulayıcıya gösterir. Doğrulayıcı, komşu bölgelerin aynı renge sahip olmadığını kontrol eder.
Bu işlem, farklı bölgeler için defalarca tekrarlanır. Her doğrulama turunda, doğrulayıcı farklı bir bölgeyi rastgele seçer ve rengini kontrol eder. Kanıtlayıcı, her turda geçerli yanıtlar verirse doğrulayıcı haritanın gerçekten geçerli bir şekilde boyandığına dair yüksek güven kazanır. Tüm bu süreç boyunca, doğrulayıcı gerçek renkleri asla tam olarak bilmez. Doğrulayıcı sadece bölgelerin doğru şekilde boyandığını doğrular, ancak renklerin ne olduğunu öğrenmez. Bu şekilde, kanıtlayıcı bilgiyi ifşa etmeden doğrulayıcıyı ikna eder.
Zero-Knowledge Proof teknolojisi, Üç Renk Problemi gibi kompleks sorunların doğruluğunu kanıtlamanın bir yoludur. Bu süreçte, kanıtlayıcı bilgiyi gizli tutar ve doğrulayıcıya sadece gerekli minimum bilgiyi verir. Böylece, ZKP ile hem gizlilik korunmuş hem de doğrulama sağlanmış olur. Bu yöntem, blockchain ağlarında da güvenli ve gizli işlemler gerçekleştirmek için oldukça ideal bir çözümdür.
Zcash, ZKP teknolojisinin bir türü olan zk-SNARK'ları (Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Arguments of Knowledge) kullanarak işlemleri tamamen anonim tutar. Kullanıcılar, işlemlerinde gönderici, alıcı ve işlem miktarı gibi bilgileri gizleyebilirler.
Ethereum, zk-SNARK'ları ve zk-STARK'ları kullanarak ikinci katman çözümleri ve akıllı sözleşmelerde gizliliği ve ölçeklenebilirliği arttırmayı amaçlar. Bu teknolojiler, Ethereum ağında daha gizli işlemler yapılmasına olanak tanır.
Monero, RingCT (Ring Confidential Transactions) kullanarak işlem gizliliğini sağlar. Bulletproofs ise, Monero'daki işlem boyutlarını küçülten ve verimliliği artıran bir ZKP protokolüdür.
StarkWare, zk-STARK'ları kullanarak yüksek güvenlik ve gizlilik sağlayan çözümler geliştiren bir blockchain şirketidir. zk-STARK'lar, zk-SNARK'lara kıyasla daha güvenli ve verimli bir yapıya sahiptir.
Aztec Protocol, Ethereum ağında gizlilik odaklı işlemler ve akıllı sözleşmeler sağlamak için Zero-Knowledge Proof teknolojisini kullanır. Aztec, özellikle zk-SNARK'ları kullanarak işlemlerin gizliliğini ve güvenliğini artırmayı hedefler. Aztec Protocol, kullanıcıların finansal işlemlerini ve veri gizliliğini koruduğu için DeFi uygulamalarında geniş kullanım alanı bulur.
Tornado Cash, Ethereum ağında gizlilik odaklı işlemler gerçekleştirmek için Zero-Knowledge Proof (ZKP) teknolojisini kullanan bir mikser protokolüdür. Tornado Cash, özellikle zk-SNARK'ları kullanarak Ethereum üzerindeki işlemlerin anonim kalmasını sağlar.
Yukarıda verilen altı örnek, blockchain ve kripto para teknolojilerinde Zero-Knowledge Proof’un yaygın ve önemli kullanımlarını temsil eder. Bu teknolojiler, işlemlerin gizliliğini ve güvenliğini artırarak kullanıcıların ve projelerin daha güvenli bir şekilde çalışmasına olanak tanır.
Zero-Knowledge Proof blockchain teknolojisi, belirli güvenlik ve doğrulama gereksinimlerini karşılamak üzere 3 temel ön koşula dayanır. Bu temel ön koşullar, bir ZKP sisteminin işlevsel ve güvenilir olmasını sağlar:
Eğer iddia doğruysa, doğrulayıcı (verifier) kanıtlayıcının (prover) verdiği kanıtı kabul eder. Başka bir deyişle, kanıtlayıcı doğru bilgiye sahip olduğunda, doğrulayıcı bu bilginin doğruluğunu her zaman kabul eder. Bu durum, sistemin güvenilirliğini ve doğruluğunu garanti eder, çünkü doğru bilgi her durumda başarıyla doğrulanır.
Tamlık, sistemin temel bir gereksinimi olup doğru bilgilerin doğrulanabilir olmasını sağlar ve böylece kullanıcılar arasında güven oluşturur.
Eğer iddia yanlışsa, doğrulayıcı, kanıtlayıcının sahte bir kanıt sunma ihtimali çok düşüktür. Bu, doğrulayıcının yanlış bir kanıtı kabul etme olasılığının çok düşük olduğu anlamına gelir. Sağlamlık, bir kanıtlayıcının doğrulayıcıyı yanıltma olasılığını minimize eder. Sahte bir bilginin kabul edilme riskini en aza indirir ve böylece sistemin güvenilirliğini artırır.
Sağlamlık, doğrulayıcının yanlış bilgiye dayalı kanıtları reddetmesini sağlayarak sistemin güvenliğini korur ve kötü niyetli girişimlerin etkisini azaltır.
Kanıt süreci sırasında doğrulayıcı hiçbir ek bilgi edinmez, iddianın doğruluğunu öğrenirken de iddianın detayları hakkında hiçbir bilgi sahibi olmaz. Sıfır bilgi özelliği, gizliliği en üst düzeyde korumak içindir ve sadece gerekli olan minimum bilgiyi açığa çıkarır. Bu, hassas bilgilerin korunmasını sağlar ve doğrulayıcıya herhangi bir ek bilgi vermeden sadece iddianın doğruluğunu kanıtlamaya odaklanır.
Sıfır bilgi özelliği, kişisel verilerin ve ticari sırların korunması gereken senaryolarda özellikle önemlidir ve kullanıcı gizliliğini tam anlamıyla garanti eder.
Zero-Knowledge Proof teknolojisi, kripto para ve blockchain sektörüne çok sayıda avantaj sunduğu için yaygın olarak kullanılmaktadır. ZKP'nin kripto sektörüne odaklanarak sunduğu avantajlar:
Zero-Knowledge Proof teknolojisi, kripto para ve blockchain sektörüne birçok avantaj sağlarken, bazı dezavantajları ve zorlukları da beraberinde getirir. ZKP'nin kripto sektörüne odaklanarak sunduğu dezavantajlar:
Bir sorununuz mu var? Hemen iletişime geçin. Destek ekibimiz 7/24 hizmet veriyor.
Belirli özelliklere ilişkin ayrıntılı talimatlar için SSS'leri görüntüleyin.
Esentepe Mah. Kore Şehitleri Cad. İstanbloom No:16/1 - BB:33 Şişli / İSTANBUL
Tüm hakları saklıdır © 2024 BiLira Teknoloji A.Ş.
Çerezlere Yönelik Aydınlatma Metni’nde daha detaylı şekilde açıklandığı üzere çerezler, benzer web işaretçileri, yerel depolama veya piksel etiketleri (tümü “Çerez” olarak anılacaktır) gibi çevrimiçi izleme teknolojilerini web sitemizi çalıştırmak, yasal yükümlülüklerimizi yerine getirmek, deneyiminizi iyileştirmek, hizmetlerimizi geliştirmek ve kişiselleştirme yapabilmek amaçları ile kullanıyoruz.
BiLira olarak, web sitemize giriş yaptığınızda aşağıda belirleyeceğiniz tercihlerinize göre çerez kullanımı gerçekleştirilecektir. Lütfen etkinleştirmek istediğiniz çerezleri seçtikten sonra panelin altında yer alan Tercihlerimi kaydet butonuna basarak tercihlerinizi kaydedebilirsiniz.
Bu çerezler, web sitemizin çalışması için zorunlu olan ve sistemlerimiz tarafından kapatılması mümkün olmayan çerezlerdir. Zorunlu çerezler, siz web sitemizi kullanırken sitenin temel işlevlerini sağlamak ve tabi olduğumuz hukuki düzenlemelerden doğan yasal yükümlülüklerimizi yerine getirmek için gereklidir. Bu çerezler, sizin tarafınızdan yapılan gizlilik tercihlerini ayarlamak, oturum açmak veya formları doldurmak gibi hizmetlerin yerine getirilmesine yardımcı olur. Bu çerezler ayrıca güvenli bir çevrim içi ortamın sağlanması da dahil olmak üzere yasal yükümlülüklerimizi yerine getirmemize destek olan tanımlama bilgilerini içerir.
Bu çerezler, web sitemizin gelişmiş bir işlevsellik ve kişiselleştirme sunmasına olanak sağlar. İşlevsellik çerezleri, kullanıcılarımızın web sitemizdeki tercihlerini, kullanıcı adını, dil ve bölge dahil olmak üzere sitemiz üzerinden yaptığı seçimleri hatırlamasını sağlar. Böylece web sitemizin tekrar ziyaret edilmesi durumunda, sitemizde önceden yapılan tercihlerin hatırlanmasına, sunulan hizmet veya işlevlerle ilgili deneyimin hızlanmasına ve geliştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca işlevsellik çerezleri sayesinde, web sitemizi ilk defa kullandığınızda çıkan mesajların bir sonraki ziyaretinizde tekrar gösterilmemesi için sitemiz, daha önce gelip gelmediğinizi de hatırlar.
Bu çerezler, tercih ve ilgi alanlarınıza yönelik olarak size daha uygun reklamlar göstermek amacıyla kullanılır. Ayrıca bu çerezler, bir reklamın gösterilme sayısını sınırlandırmaya ve reklam kampanyalarının etkinliğini ölçmeye de yardımcı olur. Reklam ortaklarımız tarafından web sitemize yerleştirilebilen hedefleme/pazarlama amacı taşıyan bu çerezler ile ilgi alanlarınızın profili oluşturulmakta olup, siz web sitemizden ayrıldıktan sonra dahi başka web sitelerinde bu reklamları görmeye devam edebilirsiniz. Bu çerezler, doğrudan kişisel verilerinizi saklamamakta ancak tarayıcınızın ve internet cihazınızın belirlenebilir olmasına imkân sağlamaktadır. Bu çerezlerin kullanılmasına açık rızanızı vermemeniz durumunda, hedeflenmiş reklamlarla karşılaşma oranınızda düşük olacaktır.
